Dodaj produkty podając kody
ELEMENTY APARATURY ELEKTRYCZNEJ - WYŁĄCZNIKI NADPRĄDOWE: KLUCZ DO BEZPIECZEŃSTWA ELEKTRYCZNEGO I OCHRONY INSTALACJI
Czym zatem są wyłączniki nadprądowe?
Wyłączniki nadprądowe to niezbędne elementy instalacji elektrycznej. Bezpiecznik typu S ma za zadanie chronić instalacje elektryczną przed przeciążeniami i zwarciami. Jego funkcją jest przerwanie ciągłości obwodu, kiedy prąd płynący przewodem przekroczy bezpieczną wartość. Można spotkać się także z innymi nazwami tego urządzenia, takimi jak eska, bezpiecznik, korek czy wyłącznik nadmiarowo-prądowy. Wyłączniki nadprądowe są nieodzownym elementem każdej rozdzielnicy i wyparły dawniej stosowane bezpieczniki topikowe. Są powszechnie stosowane w instalacjach elektrycznych domów, mieszkań, a także w przemyśle i warsztatach.
O przeciążeniu elektrycznym mówimy, gdy w danej części instalacji przepływa prąd przekraczający znamionową wartość prądu dla danego elementu instalacji. Może to prowadzić do uszkodzenia instalacji i podłączonych do niej urządzeń, a nawet wywołać pożar. Główną funkcją wyłączników nadprądowych jest przerwanie zasilania danego obwodu w przypadku przeciążenia. Najważniejszym aspektem przy wyborze wyłącznika jest dopasowanie jego parametrów.
Podział wyłączników
Bezpieczniki można podzielić na trzy sposoby:
1. Charakterystyka czasowo-prądowa
Charakterystyka ta określa zdolność bezpiecznika do szybkiego zadziałania, gdy przepływający prąd przekroczy określoną wartość. Wyłączniki dzielimy na cztery grupy:
• Wyłączniki nadprądowe typu A– działają natychmiastowo, stosowane do zabezpieczania urządzeń wrażliwych na skoki napięcia.
• Wyłączniki nadprądowe typu B– bardzo powszechne, stosowane w mieszkaniach, domach i lokalach użyteczności publicznej. Chronią obwody gniazdkowe, oświetleniowe oraz sprzęt RTV i AGD.
• Wyłączniki nadprądowe typu C– przeznaczone do zabezpieczania urządzeń o dużym prądzie rozruchowym, takich jak silniki, stosowane głównie w przemyśle.
• Wyłączniki nadprądowe typu D– stosowane w przemyśle, chronią urządzenia o dużym prądzie rozruchowym, np. generatory czy turbiny.
Wyłączniki te zaprojektowano do pracy przy prądzie przemiennym o napięciu do 440 V, prądzie znamionowym do 120 A oraz prądzie wyłączalnym 25 kA. Najczęściej używane są wyłączniki typów A, B, C i D.
Wyłączniki selektywne, stanowiące rodzaj wyłączników nadprądowych, zapewniają efektywną pracę wyłączników automatycznych, mają wysoką odporność zwarciową 25 kA oraz selektywność działania. Pozwalają na szybką reakcję na zwarcia i przepięcia.
2. Rozmiar wyłączników
Wyłączniki nadprądowe można również podzielić ze względu na liczbę biegunów:
• Jednobiegunowe
• Dwubiegunowe
• Trójbiegunowe
• Czterobiegunowe
Czym się różnią? Wyłącznik jednobiegunowy posiada jeden klawisz, który pozwala na wyłączenie lub załączenie jednego obwodu, i stosuje się go np. jako przełącznik oświetlenia. Wyłączniki jednobiegunowe stosowane są do ochrony urządzeń o napięciu do 120 V. Dwubiegunowe zapewniają ochronę urządzeń o napięciu 240 V. Trójbiegunowe chronią przewody instalacji trójfazowej, a czterobiegunowe obsługują napięcia znamionowe od 230 do 400 V.
3. Prąd znamionowy
Prąd znamionowy to wartość prądu elektrycznego, która może przepływać przez urządzenie podczas jego normalnej pracy. Wyłączniki są oznaczone symbolami literowo-cyfrowymi, np. 1 A, 2 A, 3 A, 4 A, 6 A, 8 A, 10 A, 16 A, 20 A, 25 A, 32 A, 40 A, 50 A, 63 A, 80 A, 100 A, 125 A.
Budowa wyłącznika nadprądowego
Wyłącznik nadprądowy ma standardową szerokość wynoszącą 17,7 mm, nazywaną modułem. Moduły montowane są na szynie DIN TH 35. Wyłącznik składa się z zacisków przyłączeniowych (górnych i dolnych), dźwigni napędowej, wskaźnika pracy urządzenia oraz panelu czołowego, na którym znajdują się informacje o parametrach urządzenia. Wewnątrz znajdują się m.in. wyzwalacze zwarciowe (elektromagnetyczne) i przeciążeniowe (termobimetalowe), styki oraz komora gaszenia łuku elektrycznego.
Jak działają wyłączniki nadprądowe?
Urządzenia te reagują na przeciążenia lub zwarcia, których wystąpienie może prowadzić do uszkodzenia instalacji lub pożaru. Wyłącznik odcina dopływ prądu, chroniąc instalację. Zwarcie następuje, gdy przewód fazowy zetknie się z neutralnym, co powoduje przepływ prądu zwarciowego. Wyłącznik powinien odciąć zasilanie w takiej sytuacji.
Jak podłączyć wyłącznik nadprądowy?
Do podłączania modułów na listwie służą zaciski, dokręca się je śrubowo. Należy dobierać odpowiednie listwy do określonych modułów. Trzeba dokładnie dokręcić połączenie listwy z modułem. Przewody typu drut lub linka wymagają ściągnięcia z nich izolacji do 12 mm, wówczas zacisk trzyma dobrze dokręcany przewód. Podpinając dwa przewody typu drut pod jeden zacisk, muszą one być tego samego przekroju. Gdy przewody są już dokręcone do zacisku, należy sprawdzić czy jest to zrobione dokładnie i odpowiednio trwale. To bardzo ważne. Przewody muszą być wsadzone w odpowiednie zaciski przyłączeniowe, czyli między elementem ruchomym a stałym zacisku.
Jak zatem wybrać odpowiedni wyłącznik?
Faktem jest, że wyłączniki muszą spełniać określone normy bezpieczeństwa PN-HD 60364-4-43:2012. Urządzenia zabezpieczające muszą być tak dobrane, by w trakcie przepływu prądów, które mają większą obciążalność prądową długotrwałą przewodu, mogły zadziałać natychmiastowo, zanim nastąpi nadmierne nagrzanie się żył przewodów. W instalacjach domowych i mieszkaniowych używa się na ogół wyłączników typu B. Dla obwodów oświetleniowych stosujemy zabezpieczenia 10A, zaś dla obwodów gniazdowych stosuje się zabezpieczenia 16A. Obciążalność prądową określa specjalna tabela, można z niej odczytać odpowiednią wartość dla danego przewodu, tabela uwzględnia również położenie danego przewodu. Na odbiornikach podana jest ich moc znamionowa, można z niej obliczyć prąd znamionowy. Obliczane wartości podstawia się do wzoru, a następnie oblicza się wszystkie wartości i wychodzi wynik, który jest współczynnikiem krotności prądu powodującego zadziałanie zabezpieczenia.
Jak łatwo zauważyć, wyłączniki nadprądowe są niezbędnym elementem instalacji elektrycznej. Ich głównym zadaniem jest ochrona instalacji elektrycznej przed awariami powstającymi wskutek zwarć, przepięć i przeciążeń w obwodach elektrycznych.
Wyłączniki nadprądowe są kluczowym elementem instalacji elektrycznej, chroniąc ją przed awariami spowodowanymi zwarciami, przepięciami i przeciążeniami. Ich właściwy dobór i montaż to gwarancja bezpiecznego i niezawodnego działania instalacji. Regularna kontrola i konserwacja wyłączników pozwala cieszyć się bezpieczeństwem i efektywnością instalacji elektrycznej.
